Bipolaire stoornis: Psychologische begeleiding bij bipolaire stoornis
Voel je je soms extreem euforisch en andere momenten juist diep somber? Heb je last van stemmingswisselingen die je dagelijks leven beïnvloeden? Of vermoed je dat jij of iemand die je kent een bipolaire stoornis heeft? Een psycholoog voor bipolaire stoornis kan je helpen om inzicht te krijgen in de stoornis, balans te vinden en een passend behandelplan te starten.
Wat is een bipolaire stoornis?
Bipolaire stoornis is een psychische aandoening die wordt gekenmerkt door extreme stemmingswisselingen, variërend van manische of hypomanische periodes tot depressieve episodes.
Vaak duikt de stoornis voor het eerst op bij een leeftijd van 15 tot 25 jaar, maar deze kan ook later in het leven ontstaan.
Hoe een bipolaire stoornis precies begint, verschilt van persoon tot persoon. Vaak zijn de eerste symptomen stemmingswisselingen of een periode van depressie, soms gevolgd door een (hypo)manische episode?
Kenmerken van een bipolaire stoornis
De belangrijkste kenmerken van bipolaire stoornis zijn:
- Manische episodes: Een periode van overmatige energie, euforie of prikkelbaarheid. Mensen kunnen impulsief gedrag vertonen, zoals veel geld uitgeven of riskante beslissingen nemen.
- Depressieve episodes: Een langdurige periode van somberheid, verminderde energie en verlies van interesse in dagelijkse activiteiten.
- Hypomanie: Een mildere vorm van manie waarbij de symptomen minder ernstig zijn, maar nog steeds merkbaar invloed hebben op het dagelijks leven.
Oorzaken en risicofactoren
De exacte oorzaak van bipolaire stoornis is niet volledig gekend. Vaak is het een combinatie van genetische, biologische en omgevingsfactoren. Uit onderzoek blijkt dat de stoornis wel erfelijk kan zijn. Mensen met een familielid die de stoornis heeft, lopen een verhoogd risico.
Wat is het verschil tussen bipolaire stoornis type 1 en type 2?
Een bipolaire
stoornis kent twee types. Mogelijks gaf jouw psycholoog of
psychiater je bij je diagnose mee onder welk type je (momenteel) valt.
Elk type heft z’n eigen kenmerken:
- Type 1: Bij bipolaire stoornis type 1 heeft iemand al minstens één manische episode meegemaakt , vaak afgewisseld met depressieve periodes (al is dit niet altijd het geval). Tussenin is de stemming doorgaans stabiel. De manische episodes zijn vaak ernstig en kunnen leiden tot ziekenhuisopname.
- Type 2: Bij type 2 heeft de person één hypomanische episode en depressieve episode meegemaakt, maar heeft men nog nooit een manische periode doorgemaakt. De hypomanie is minder intens dan een manie, maar kan nog steeds een grote impact hebben.
Hoe wordt een bipolaire stoornis vastgesteld?
Het vaststellen van een bipolaire stoornis is complex en kan niet met een eenvoudige test worden gedaan. Zelfdiagnose is dus niet betrouwbaar. Als je denkt dat je symptomen hebt die passen bij een bipolaire stoornis, consulteer je dus best een gekwalificeerde psycholoog of psychiater om een diagnose te laten stellen.
De diagnose wordt gebaseerd op:
- Een uitgebreid gesprek over je geschiedenis, symptomen en levensstijl.
- In sommige gevallen aanvullende onderzoeken om lichamelijke oorzaken uit te sluiten.
- Het voldoen aan de diagnostische criteria volgens de DSM-5, vaak aan de hand van een bepaalde screening of vragenlijst.
Vaak gezochte termen: Bipolaire stoornis en...
... liegen
In sommige gevallen kunnen mensen met bipolaire stoornis impulsief gedrag vertonen, zoals liegen, vooral tijdens manische periodes. Dit komt meestal voort uit een gebrek aan controle en remmingen en niet uit slechte bedoelingen.
... alcohol
Alcoholomisbruik kan voorkomen bij personen met bipolaire stoornis. Het wordt vaak gebruikt als een vorm van zelfmedicatie. Alcoholgebruik kan symptomen van bipolaire stoornis echter verergeren, kan manische en depressieve episodes intenser maken en kan ook het effect van medicatie verminderen.
... relaties
De stemmingswisselingen bij bipolaire stoornis kunnen relaties onder druk zetten. Communicatie tussen de betrokken partijen, bv. met een goed signalisatieplan, en een goede omkadering met het nodige begrip zijn essentieel. Ook professionele begeleiding van (een) eventuele partner(s) of familieleden kan waardevol zijn.
... seksualiteit
Seksueel gedrag kan variëren bij bipolaire stoornis.
Tijdens manische periodes kunnen personen met bipolaire stoornis hyperseksueel gedrag vertonen, waardoor men soms over de eigen grenzen heen gaat. Dit kan risico’s zoals SOA’s, ongewenste zwangerschap of grensoverschrijdend gedrag met zich meebrengen. Tijdens depressieve episodes kan het libido net verminderd zijn.
... intelligentie
Bipolaire stoornis heeft geen directe invloed op iemands intelligentie, maar stemmingswisselingen kunnen het concentratievermogen en de productiviteit beïnvloeden. Mensen met bipolaire stoornis hebben vaak wel een opmerkelijke creatieve en innovatieve kant, die vooral tijdens hypomanische periodes naar voren komt.
... werken
Bipolaire stoornis kan werkprestaties beïnvloeden, vooral als de symptomen niet goed onder controle zijn. Met de juiste behandeling en aanpassingen kunnen veel mensen echter een succesvolle carrière uitbouwen. Werkgevers kunnen bijdragen door begrip te tonen en een flexibele werkomgeving te creëren.
Hoe wordt een bipolaire stoornis behandeld?
Medicatie
Er bestaat geen medicijn dat bipolaire stoornis volledig kan genezen, maar medicatie kan helpen de symptomen onder controle te houden. Veelgebruikte medicijnen zijn stemmingsstabilisatoren, antipsychotica en antidepressiva.
Therapie
Therapie is een belangrijk onderdeel van de behandeling. Verschillende therapievormen (zoals bv. CGT en psycho-edicatie) kunnen helpen bij het herkennen, inzicht vergaren en omgaan met symptomen.
Zorg ervoor dat je een therapeut of psycholoog uitkiest die voldoende kennis heeft van de bipolaire stoornis. Zo haal je het meeste uit je begeleiding. Dat kan heel eenvoudig door op deze zoekterm te filteren in onze zoekfunctie.
Behandeling en levensstijl
Een combinatie van medicatie, therapie en een gezonde levensstijl is vaak de beste aanpak. Regelmatig slapen, voldoende bewegen en het vermijden van stressvolle situaties kunnen bijdragen aan stabiliteit.
Met de juiste ondersteuning en behandeling kunnen veel mensen met bipolaire stoornis een stabiel en kwalitatief leven leiden.
Heb je hulp nodig? Vind hier dan vlot een psycholoog bij jou in de buurt.