De winterblues: wat is winterdepressie en hoe kan je het voorkomen of behandelen?

De dagen worden korter, we spenderen meer tijd in het donker,… En opeens voel je je humeur een duik nemen. Ken je dat gevoel?

Een winterdip is niet ongewoon. Zo’n 1 op 3 personen zou er last van hebben. Maar hoe komen we eraan, en misschien nog belangrijker: wat kunnen we er tegen doen?

Wat is een winterdepressie?

Een winterdepressie wordt ook wel een seizoensafhankelijke depressie of Seasonal Affective Disorder genoemd. De afkorting daarvan is SAD, toevallig zeer toepasselijk voor personen die tijdens bepaalde seizoenen een dip in hun humeur ervaren.

Enkele van de kenmerken van winterdepressie zijn (extreme) vermoeidheid, prikkelbaarheid, een zeer aanwezig somberheidsgevoel en een algemeen gevoel dat je niet meer in balans bent.

Ook een verstoord eetpatroon kan een symptoom zijn van deze aandoening. Zij die ermee te maken krijgen willen vaak ineens meer en ook koolhydraatrijker gaan eten. (Minder eten wordt dan weer aanzien als een symptoom van een niet-seizoensgebonden depressie.)

Het is wel belangrijk om een onderscheid te maken tussen de winterdip of winterblues en een werkelijke winterdepressie. Enkel bij ernstige gevallen, waarbij men bv. amper normaal kan functioneren, wordt gesproken van een winterdepressie.

Een tekort aan licht

We zeiden het al: tijdens de wintermaanden is er een pak minder daglicht. Daar ligt ook meteen één van de grootste oorzaken van een winterdepressie.

Daglicht zorgt namelijk voor de regeling van onze biologische klok. Die biologische klok regelt op haar beurt de vrijgave van bepaalde stoffen in ons lichaam, waaronder melatonine; de stof die ons een slaperig, suf gevoel geeft.

Melatonine wordt vrijgegeven ’s avonds, om ons klaar te maken voor onze nachtrust. Maar in de winter is het algemeen vaker donker, en gaat de zon ook vroeger onder. Daardoor wordt er eerder én meer melatonine vrijgegeven. Je lichaam kan zelfs overdag meer melatonine bevatten dan gebruikelijk. Dat bezorgt je dat moe en suf gevoel.

Ook het snakken naar (koolhydraatrijk) eten is verbonden aan je aangetaste biologische klok. De aanmaak van serotonine (ook wel het gelukshormoon genoemd) wordt daardoor namelijk ook beïnvloed. Vaak maak je er minder aan tijdens de winter.

Die serotonineproductie krijgt een boost dankzij het consumeren van koolhydraten. Om het tekort aan serotonine aan te vullen, bezorgt je lichaam je daarom ineens meer zin in koolhydraten dan normaal. De extra koolhydraten zijn echter (spijtig genoeg) nooit voldoende om je tekort aan te vullen. (En meer eten geeft je op zijn beurt opnieuw een vermoeider gevoel.)

Nog een interessant weetje: ook in Ijsland worden de dagen een pak korter tijdens de winter. Zij lijken echter een genetische aanleg te hebben die hen beschermt tegen SAD of winterdepressie. Daar wordt men dus zeer zelden neerslachtig tijdens het winterseizoen!

Minder licht = minder beweging

De vroege zonsondergang heeft niet enkel invloed op onze stofwisseling, maar ook op ons actieve leven.

Tijdens de zomer gaan we na het werk of school vaak nog even sporten, wandelen of zetten we een stapje in de wereld. Niet alleen doet die buitenlucht deugd, ook actief bezig zijn is goed voor ons lichaam én ons hoofd.

Tijdens het sporten maakt je lichaam stoffen aan zoals endorfine en dopamine. Die zorgen voor een fijn gevoel.

Maar beweeg je minder, dan worden ook net die stoffen in lagere hoeveelheden vrijgegeven én voel je je minder goed.

Hoe kan je een winterdepressie bestrijden of voorkomen?

Beweeg voldoende

Als we zeggen dat minder bewegen je minder goed doet voelen, dan is één van de boodschappen natuurlijk om wél te blijven bewegen! Sporten in de kou zou er zelfs voor zorgen dat er méér serotonine (het gelukshormoon) wordt vrijgegeven. Nog een extra stimulans!

Geniet van (dag)licht

Ook gebruik maken van het daglicht dat we wél hebben is een goed plan. Ga tijdens je pauzes even naar buiten en laat het (al is het best grijs) daglicht je verwennen.

Naast écht daglicht kan je je lichaam ook foppen. Zo ervaren sommigen positieve gevolgen bij het toepassen van lichttherapie, bv. door een alarmklok met lichtfunctie te gebruiken. Zo word je ’s ochtends wakker bij licht dat de zon nabootst, en blijft je biologische klok correcter tikken.

Eet en drink gezond

Ten slotte is het ook belangrijk om je lichaam goed te blijven verzorgen met de juiste voeding en hydratatie. Drink voldoende water (want die verwarming kan je écht uitdrogen) en eet veel vitamien-rijke groentjes. Seizoensgroenten (kolen, pompoenen, rapen,…) zijn vaak perfect om je alles te geven wat je nodig hebt.

Voor sommigen zijn wat extra vitaminen ook een goed idee. Vitamine D haal je bv. minder uit de zon tijdens het najaar. Bespreek dit natuurlijk altijd eerst met je dokter; zij kunnen je persoonlijk advies geven.

Ondanks het feit dat de meesten van ons slechts met een milde winterdip te kampen krijgen, kan het toch voor heel wat ongemak zorgen. Goed zorg dragen voor jezelf is dus de boodschap.

Ook onze psychologen kunnen je ondersteunen bij een winterdepressie. Bekijk gerust de beschikbaar hulp in jouw regio