Our Planet, Our Health: Klimaatverandering en onze mentale gezondheid

Op Wereldgezondheidsdag 2022 vraagt de WHO - de Wereldgezondheidsorganisatie - aandacht voor de impact van het veranderende klimaat op onze gezondheid. Our planet, our health.

De gevolgen van de klimaatverandering zijn dan ook alomtegenwoordig: orkanen, overstromingen en hittegolven, het smeltend ijs op onze polen en de stijging van de zeespiegel…We worden steeds vaker geconfronteerd met de voelbare en meetbare problemen ten gevolge van de opwarming van onze aarde.

Ook voor onze mentale gezondheid brengt een veranderend klimaat gevolgen met zich mee.

De directe impact van klimaatcatastrofes

De voorbije jaren waren de gevolgen van klimaatverandering niet te overzien. Bosbranden in Australië, Amerika en Europa, orkanen die grote delen van Puerto Rico, Haïti etc. helemaal vernielden… Ook in België werden we het slachtoffer van grote overstromingen én droogte.

Getroffenen kunnen op korte termijn te maken krijgen met slapeloosheid en insomnia, ze verliezen interesse in het normale leven,... Ook middelenmisbruik komt voor. Krijgen ze daarna niet voldoende of geen begeleiding, dan loeren depressie, angststoornissen of PTSS (posttraumatisch stress syndroom) om de hoek.

Ook personen in het steunnetwerk van klimaatslachtoffers kunnen mentaal beïnvloed worden. Ze hebben de ramp niet rechtstreeks meegemaakt, maar worden er via hun geliefden wel continu mee geconfronteerd. Dit kan o.a. tweedehands trauma teweegbrengen.

Wat met ‘gewone’ weersveranderingen?

De omvang van de impact van ons veranderend klimaat op onze algemene mentale gezondheid is momenteel moeilijk vast te pinnen. Het fenomeen doet zich, in vergelijking met de aanwezigheid van de mens op aarde, nog maar zeer kort voor. Daardoor werd er ook nog niet veel kwalitatief onderzoek naar gevoerd.

Wat men wel al lijkt vast te stellen is dat hitte een invloed heeft op ons humeur. Stijgende temperaturen worden de komende jaren het nieuwe ‘normaal’, dus ook wij kunnen deze gevolgen ervaren. Onder andere meer irritatie, agressie en geweld, maar ook meer risico op zelfdoding (vooral bij mannen) zijn volgens onderzoek mogelijke gevolgen.

Door de uitstoot van auto’s, industrie etc. daalt ook de kwaliteit van de lucht die we inademen. Onderzoekers vonden daarbij een correlatie met aandoeningen zoals angststoornissen, schizofrenie en persoonlijkheidsafwijkingen.

En dan is er ook de eco-angst

We hoeven niet meteen geconfronteerd te worden met een warmere/nattere/winderigere planeet om er mentaal van af te zien.

Dankzij onze wereldwijde mediasfeer komen we in contact met nieuws uit alle hoeken van de aardbol. En als het over ons klimaat gaat, dan is dat nieuws vaak allesbehalve positief.

Een Amerikaans onderzoek stelde dat zo’n 66% van de bevolking zich zorgen maakt over de klimaatopwarming, met maar liefst 30% die zich extreem zorgen maakt. Verder voelt zo’n 53% zich ook hulpeloos wanneer het op ons veranderend klimaat aankomt. Allemaal triggers voor meer stress, angst en slaapproblemen.

Daar bovenop lijkt het effect van nieuws over global warming al van jongs af aan onder de kleren te kruipen. Kinderen die blootgesteld worden aan de slecht-nieuws-trein rond het klimaat maken meer kans op het ontwikkelen van PTSS, angststoornissen, depressie, fobieën en meer.

Wereldgezondheidsdag 2022: meer (bewegen in de) natuur

Om de klimaatopwarming tegen te gaan (of toch zeker te vertragen) is meer groen nodig.

Daarom zet men op deze Wereldgezondheidsdag extra in op groenruimte! Dat is niet alleen goed voor onze planeet maar ook voor onze gezondheid, zowel fysiek áls mentaal.

Met het Europese project van de GoGreenRoutes onderzoekt én implementeert men meer groen (Nature Based Solutions) in stedelijke omgevingen. Zo hopen ze duurzame leefgewoonten te promoten én te verbeteren. Het doel is een 360° gezondheid - met voordelen voor mens en aarde.

Daarnaast werd ook de 30-30 challenge in het leven geroepen: 30 dagen lang 30 minuten bewegen in de natuur. Bewegen in het groen heeft heel wat goede gezondheidsinvloeden, maar het heeft vooral een sterke positieve impact op je mentaal welzijn en veerkracht. De challenge loopt van 23 april tot 22 mei 2022, en je kan je er hier voor registreren.

Dat lichaam en geest op elkaar inspelen was al langer geweten. Maar ook ons klimaat en hoe we ermee in contact komen blijkt dus een impact te hebben.

Onderzoek naar de omvang van die impact wordt nog steeds gevoerd en zal in de komende jaren nog concreter worden, maar dát er gevolgen zijn valt nu al niet meer te ontkennen. Maar ook onze veerkracht als samenleving, en de drive om te zoeken naar oplossingen, valt niet te onderschatten.

Ervaar jij angst over het klimaat en laat het jou maar niet los?

Je kan steeds terecht bij één van onze psychologen die werken rond angst of specifiek stress door klimaatverandering.